Bywają sytuacje, kiedy nie ma czasu na wyrażenie ostatniej woli na piśmie. W takim momencie po prostu możesz wyrazić swoją ostatnią wolę wypowiadając ją w obecności świadków. Jest to tak zwany testament ustny.
Czy jest on zawsze ważny? W jakich sytuacjach może być złożony? Czy testament ustny oznacza, że osoba niemówiąca nie może go skutecznie złożyć? Jakie są terminy, o których musisz wiedzieć?
O tym dowiesz się poniżej…
Jak zostało wskazane w poprzednim artykule o różnych rodzajach testamentów, testament ustny jest jednym z rodzajów testamentów szczególnych, które mogą być one sporządzone tylko w razie istnienia określonych w ustawie szczególnych okoliczności, a ich moc prawna jest ograniczona w czasie.
Kiedy możesz sporządzić testament ustny?
Zgodnie z art. 952 kc:
testament ustny można sporządzić, jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.
Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.
W wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem.
Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.
Jakie są warunki, które powodują ważność testamentu ustnego?
Biorąc pod uwagę powyższe, sporządzenie testamentu ustnego jest dopuszczalne, gdy zachodzi jedna z dwóch przesłanek:
- obawa rychłej śmierci, lub
- jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione.
Co ciekawe, obawa rychłej śmierci jest w niniejszym przypadku sformułowaniem budzącym w doktrynie wiele sporów i wątpliwości, jednak wskazać należy, że owa obawa musi istnieć w chwili sporządzenia testamentu i może wynikać z dowolnych przyczyn, na przykład nieszczęśliwego wypadku spadkodawcy, choroby, podeszłego wieku, bandyckiego napadu.
Istotnym natomiast jest, że nie może być uznany za sporządzony w okolicznościach uzasadniających obawę rychłej śmierci testament ustny sporządzony w warunkach zamiaru samobójczego.
Obawą rychłej śmierci nie będzie również odczuwanie przez spadkodawcę lęku lub strachu przed śmiercią.
Jak rozumieć okoliczności szczególne?
Podobnie jak w przypadku „obawy rychłej śmierci”, nie znajdują w doktrynie jednoznacznego doprecyzowania „okoliczności szczególne”, uniemożliwiające lub znacznie utrudniające sporządzenie testamentu zwykłego.
Wymagane jest jednak, tak jak wprost podaje przepis artykułu 952 §1 kc:
niemożliwe lub przynajmniej bardzo utrudnione sporządzenie testamentu w którejkolwiek spośród trzech form testamentu zwykłego.
W tym przypadku nie wystarczą na przykład jedynie problemy z możliwością udania się do notariusza, czy też urzędnika itd. Dodatkowym argumentem w niniejszym przypadku mogą być trudności w ujęciu swych myśli w zdania i przelaniu ich na papier.
Kim może być świadek testamentu ustnego?
W kwestii osoby świadka testamentu ustnego, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że może nim być osoba obecna podczas składania oświadczenia woli, do której spadkodawca kierował swoje oświadczenie i która była świadoma swojej roli oraz rozumiała treść oświadczenia spadkodawcy.
Osoba niema i podpisy świadków
Dopuszcza się sporządzenie testamentu ustnego przez osobę niemogącą mówić.
Warunkiem wyrażenia woli przez taką osobę jest posługiwanie się przez nią powszechnie przyjętymi znakami i gestykulacją. Warunkiem jest, aby sposób przekazania informacji przez spadkodawcę był zrozumiały i nie wzbudzał wątpliwości świadków.
Testament może być również spisany w innym języku niż język, w którym spadkodawca oświadczył swoją wolę – jedynym warunkiem jest to, aby był to język znany osobie spisującej testament, świadkom i spadkodawcy, gdy spisanie następuje za jego życia.
Podpisy spadkodawcy i świadków powinny zawierać co najmniej nazwisko osoby podpisującej.
Termin 6 miesięcy
Warunkiem determinującym zachowanie 6-miesięcznegoterminu z art. 952 § 3 kc jest złożenie przed jego upływem do sądu stosownego pisma, zawiadamiającym o sporządzeniu przez spadkodawcę testamentu ustnego.
Samo przesłuchanie świadków może nastąpić już po upływie wymaganego terminu 6 miesięcy.
Testament ustny, którego treść nie została prawidłowo stwierdzona, co prawda pozostaje ważny, lecz bezskuteczny.
Jeśli masz do mnie pytania dot. Twojego testamentu, pisz do mnie bezpośrednio w wygodnym formularzu, który znajdziesz na dole strony!
Anna Błach
adwokat
radca prawny
Photo by Olga Kononenko on Unsplash
***
Umyślne ukrycie testamentu (928 kc)
Umyślne ukrycie testamentu stanowi jedną z form, instytucji niegodności dziedziczenia, o której mówi art. 928 kc. (o spadkobiercy, który jest niegodny dziedziczenia pisałam wcześniej tutaj>>) [Czytaj dalej…]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }