Dziedziczenie ustawowe

Regułą jest dziedziczenie z ustawy, czyli w oparciu o krąg spadkobierców wskazanych przez ustawodawcę w kodeksie cywilnym.

W pierwszej kolejności dziedziczą dzieci oraz małżonek zmarłego, dzielą się oni spadkiem w częściach równych, z zastrzeżeniem, że część przypadająca na małżonka nie może być mniejsza niż 1/4 majątku spadkowego.

Gdy jedno z dzieci nie dożyło chwili śmierci spadkodawcy jego część przypada po równo na jego dzieci, czyli wnuki zmarłego, a w dalszej kolejności na prawnuki.

Dziecko poczęte może być spadkobiercą pod warunkiem, że urodzi się żywe.

Pierwszeństwo mają dzieci i małżonek

Należy pamiętać, że dzieci spadkodawcy zawsze mają pierwszeństwo w dziedziczeniu z ustawy.

Jedyną osobą, z którą muszą się dzielić spadkiem jest małżonek spadkodawcy.

 Kolejne grupy osób uprawnionych do dziedziczenia ustawowego

Gdy spadkodawca nie pozostawił potomków (lub gdy zostali uznani za niegodnych dziedziczenia, odrzucili spadek czy też zrzekli się dziedziczenia po spadkodawcy jeszcze za jego życia) dziedziczy połowę małżonek, a pozostałą połową spadku dzielą się rodzice i rodzeństwo.

Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym.

Oznacza to, że do spadku może być powołane wujostwo spadkodawcy, a w przypadku ich śmierci, również kuzyni (czyli zstępni wujostwa).

W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych.

A zatem rodzeństwo dziedziczy jedynie, jeśli jedno z rodziców spadkodawcy nie żyje (a spadkodawca nie miał dzieci). Rodzeństwo będzie bowiem dziedziczyć dopiero w miejsce rodziców.

Taki krąg spadkobierców obowiązuje od dnia 28 czerwca 2009 r.

Kiedy dziedziczy gmina lub Skarb Państwa?

Gdy spadkodawca zmarł przed tym dniem, to gdy zmarły nie pozostawił małżonka, potomków (dzieci, wnuków, prawnuków), rodziców ani rodzeństwa, do dziedziczenia dochodzi gmina jego ostatniego miejsca zamieszkania.

Jeżeli miejsca tego nie da się ustalić lub znajdowało się ono za granicą, to spadek przypada Skarbowi Państwa.

Przepisy te nie raz doprowadziły do tragedii.

Zdarzało się, że najpierw umarli rodzice, później ich dzieci, a dziadkowie, którzy przepisali na wnuków cały swój majątek na starość pozostają z niczym.

Bowiem dziadkowie nie dziedziczyli po wnukach i spadek przypada gminie.

Rozszerzenie katalogu osób uprawnionych do dziedziczenia pozwala na uniknięcie sytuacji, w której spadek przypadnie Skarbowi Państwa.

Anna Błach
adwokat
radca prawny

Photo by Nikola Saliba on Unsplash

Dziedziczenie po osobie bezdzietnej

Z tego artykułu dowiesz się, co się dzieje w przypadku dziedziczenia po osobie, która nie pozostawiła po sobie potomka.

Posłuchaj… [Czytaj dalej…]