Testament i obalenie testamentu

Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób.

Przepisy dotyczące dziedziczenia ustawowego stosuje się tylko wtedy, gdy spadkodawca nie pozostawił ważnego testamentu.

Jeżeli spadkodawca pozostawił testament, należy postępować zgodnie z jego wolą, którą w nim wyraził.

Rozporządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament.

To właśnie ten dokument określa los majątku spadkodawcy po jego śmierci.

Zaznaczyć trzeba, że zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia można w każdej chwili odwołać lub zmienić.

Testament nie jest zawsze ważny

Wiele okoliczności może spowodować, że pomimo tego, że testament został sporządzony, będzie on jednak nie ważny.

Najczęściej takim powodem w przypadku testamentu własnoręcznego jest nie sporządzenie testamentu własnoręcznie przez spadkodawcę, podpisanie testamentu np. na kopercie, a nie na dokumencie, na którym dokonuje się rozporządzenia.

Zdarza się także, że testator w chwili sporządzania testamentu nie działał w pełni świadomie i swobodnie – bo np. był pod wpływem lekarstw, środków odurzających, uzależniony od alkoholu, cierpiał na uwiąd starczy, był izolowany od społeczeństwa przez rodzinę, która wymogła na nim sporządzenia testamentu.

Rodzaje testamentu

Prawo w Polsce wyróżnia kilka form spisania testamentu.

Testament własnoręczny

Najbardziej popularną formą, w której sporządza się testament jest testament własnoręczny.

Ustawa wymaga, aby był on sporządzony pismem własnoręcznym i oczywiście podpisany.

Akt notarialny

Testament może także zostać sporządzony w formie aktu notarialnego.

Testament ustny

Ponadto kodeks przewiduje szczególną formę sporządzenia testamentu.

Gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy (np. testator znajduje się w szpitalu) spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.

Testament urzędowy

Ciągle obowiązującą, ale obecnie nie praktykowaną formą testamentu jest testament urzędowy.

Testament taki jest porównywalny z testamentem notarialnym czy własnoręcznym.

Sporządza się ustnie przed określonym urzędnikiem i jest on jedną z form testamentu zwykłego.

Oznacza to, że może zostać sporządzony w dowolnym czasie i przez każdą osobę, która posiada zdolność do czynności prawnych.

Co istotne jednak, testamentu takiego nie mogą sporządzić osoby głuche lub nieme, co wprost wskazują przepisy kodeksu cywilnego.

Wynika to z tego, że oświadczenie, które chce złożyć testator musi zostać wyrażone w sposób ustny przed urzędnikiem.

Osoba, która chce rozporządzić swoim majątkiem w formie testamentu urzędowego powinna stawić się do odpowiedniego urzędu, aby złożyć ustne oświadczenie woli przed urzędnikiem i świadkami.

Katalog tych urzędników określa kodeks cywilny, jest on zamknięty i obejmuje wyłącznie: wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.

Osoba urzędowa ma obowiązek przyjęcia oświadczenia woli o testamencie, a także sporządzenia protokołu z tej czynności.

W protokole niezbędne jest zaznaczenie daty, kiedy została dokonana czynność testowania.

Po sporządzeniu protokołu zostaje on odczytany wszystkim uczestnikom czynności.

Protokół, po odczytaniu zostaje opatrzony podpisami testatora, urzędnika, a także świadków, których obecność jest niezbędna.

Za sporządzenie takiego testamentu należy uiścić opłatę skarbową w wysokości 22 zł. Testament sporządzony w takiej formie nabiera mocy dokumentu urzędowego, a co za tym idzie jest wiążący w świetle prawa.

Anna Błach
adwokat
radca prawny

Zdjęcie: Mikhail Nilov