Umyślne ukrycie testamentu stanowi jedną z form, instytucji niegodności dziedziczenia, o której mówi art. 928 kc. (o spadkobiercy, który jest niegodny dziedziczenia pisałam wcześniej tutaj>>).
Umyślnie dokonane czynności polegających na zniszczeniu, podrobieniu, przerobieniu lub ukryciu testamentu spadkodawcy, to po prostu przestępstwo.
Na czym polega ukrycie testamentu?
Posłuchaj…
Umyślne ukrycie testamentu może skutkować uznaniem za niegodnego
Uznanie za niegodnego najogólniej rzecz ujmując podyktowane jest pobudkami natury etycznej i powoduje wyłączenie owego niegodnego spadkobiercy od dziedziczenia tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.
Wówczas jego udział spadkowy przypada innym spadkobiercom – testamentowym, w ramach podstawienia lub przyrostu, albo ustawowym.
Uznanie za niegodnego ma konsekwencje zarówno w przypadku dziedziczenia testamentowego, jak i ustawowego.
Dodatkowo uznany za niegodnego pozbawiony jest również prawa do zachowku, natomiast zapis uczyniony na jego rzecz staje się bezskuteczny.
Podstawowym założeniem koncepcji niegodności dziedziczenia jest bowiem niedopuszczenie do tego, aby niegodny osiągnął jakiekolwiek korzyści ze spadku.
Kiedy spadkobierca jest uznany za niegodnego dziedziczenia?
Art. 928 kc przewiduje trzy przykłady zachowań, które uzasadniają uznanie spadkobiercy za niegodnego, a mianowicie, kiedy spadkobierca:
1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
Wskazać należy w pierwszej kolejności, że za niegodną z tytułu umyślnego ukrycia testamentu można uznać jedynie osobę, która dziedziczy bezpośrednio po spadkodawcy – będącą spadkobiercą i która dopuściła się takiego czynu.
W przypadku, gdyby ukrycia testamentu dopuściła się osoba trzecia, nawet jeżeli mogłaby dziedziczyć po spadkobiercy, to sytuacja ta nie uzasadniałaby uznania spadkobiercy za niegodnego.
Rodzaje działań i wina spadkobiercy
Umyślne ukrycie testamentu może polegać zarówno na bezpośrednim działaniu spadkobiercy polegającym na świadomej zmianie miejsca jego przechowywania w taki sposób, że staje się on niedostępny dla innych, jak też na nieujawnieniu miejsca, w którym się on znajduje, zainteresowanym w jego ujawnieniu osobom trzecim.
Jeżeli natomiast osoba trzecia na polecenie spadkobiercy dopuszcza się ukrycia testamentu, to zachowanie takie mimo wszystko powinno być przypisane spadkobiercy, co tym bardziej uzasadnia jego niegodność.
Zauważyć należy, że również wówczas, gdy spadkobierca ukrywa jeden z kilku oryginałów testamentu własnoręcznego, może być na zasadach ogólnych uznany za niegodnego dziedziczenia.
W takiej sytuacji nie ma znaczenia, czy spadkobierca działał sam, czy w porozumieniu z innymi posiadaczami pozostałych oryginałów testamentu.
Wątpliwe jest jednak uznanie spadkobiercy za niegodnego w sytuacji, w której miał świadomość, że istnieje kilka egzemplarzy testamentu własnoręcznego i nie ujawnił oryginału, którego był posiadaczem, gdyż był przekonany, że testament taki ujawnią inne osoby, które również są w posiadaniu oryginalnych egzemplarzy – jednak takie przekonanie spadkobiercy musi być oparte na uzasadnionych powodach.
Dodatkowo przyjęto, że nie uznaje się za niegodnego spadkobiercy, który zniszczył testament, o którym sądził, że nie ma znaczenia prawnego w związku z odnalezieniem się testamentu sporządzonego przez spadkodawcę wcześniej.
Podobnie, nie uzasadnia również uznanie za niegodnego ukrycie testamentu, który został odwołany. Osoba, która dopuszcza się umyślnego ukrycia testamentu musi być przekonana, że w danej sytuacji chodzi o ważny testament spadkodawcy. Nie ma przy tym znaczenia, czy spadkobierca bezpośrednio odnosi korzyść ze swojego działania, czy też korzyść ta jest dedykowana innej osobie
Ponadto, nie można uznać za niegodnego małoletniego lub osoby podlegającej opiece bądź kurateli, jeżeli ukrycia testamentu dokonali ich przedstawiciele ustawowi.
Ukrycie testamentu przez osobę trzecią
Należy także mieć na uwadze, że ukrycie testamentu przez osobę trzecią, nawet jeżeli byłaby to osoba, która potencjalnie mogłaby dziedziczyć po spadkobiercy, nie uzasadnia niegodności innych spadkobierców
Niezależnie od powyższego, należy pamiętać o tym, że oprócz konsekwencji, o których mowa powyżej, umyślnie dokonane czynności polegających na zniszczeniu, podrobieniu, przerobieniu lub ukryciu testamentu spadkodawcy spełniają przesłankę przestępstwa określonego w art. 276 w zw. z art. 115 § 14 kk.
W myśl art. 276 kk podlega karze ten, kto niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznym, ukrywa lub usuwa dokument, którym nie ma prawa wyłącznie rozporządzać.
Jeśli masz do mnie pytania, napisz w formularzu, który znajdziesz na dole strony.
Anna Błach
adwokat
radca prawny
Photo by Malik Earnest on Unsplash
***
Wzory pism
- Pozew o uznanie za niegodnego dziedziczenia
- Pozew o zachowek [Czytaj dalej…]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }